Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie

Przemoc w rodzinie przybiera różne formy jednak każdy jej rodzaj jest przestępstwem i należy przeciwdziałać temu zjawisku. Poniżej przedstawiamy najważniejsze fakty dotyczące zjawiska przemocy w rodzinie oraz konsekwencje prawne stosowania przemocy w rodzinie.

Pamiętaj, każdy kto podejrzewa, że dochodzi do stosowania przemocy jest zobowiązany zgłosić to odpowiednim służbom.

Cechy charakteryzujące problem przemocy w rodzinie to:

–        intencjonalność, co oznacza zamierzone działanie człowieka, które ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary;

–        asymetria sił, w której sprawca przemocy posiada przewagę nad drugą słabszą osobą

–        naruszenie praw i dóbr osobistych ofiar przemocy, tj. prawo do nietykalności fizycznej, poszanowania godności i szacunku;

–        cierpienie i ból, których doświadczają ofiary przemocy, mające tym samym mniejszą zdolność do samoobrony.

Przemoc w rodzinie może przybierać następujące formy:

• Zaniedbywania dziecka/dzieci – ciągłe niezaspokajanie podstawowych potrzeb bytowych i emocjonalnych, tj. wyżywienie, ubranie, higiena, zdrowie, bezpieczeństwo, wychowanie.
• przemocy fizycznej – wszelkiego rodzaju działania z użyciem siły fizycznej, prowadzące do naruszenia nietykalności cielesnej;
• przemocy psychicznej – sprawowanie przez sprawcę psychicznej kontroli nad ofiarą, prowadzące do zniszczenia pozytywnego obrazu własnej osoby u ofiary, np. poprzez poniżanie, wyśmiewanie, grożenie.
• przemocy ekonomicznej – działania prowadzące do całkowitego uzależnienia finansowego ofiary od sprawcy.
• przemocy seksualnej – to zmuszanie do aktów seksualnych wbrew własnej woli.

 Przemoc często ma charakterystyczny cykl, składający sie z trzech powtarzających się faz:

1)      faza narastającego napięcia charakteryzująca się narastającą sytuacją konfliktową w której następuje wyraźny wzrost napięcia, zaczyna pojawiać się agresja,

2)      faza gwałtownej przemocy w której sprawca przemocy przemienia się w oprawcę swojej ofiary. W tej fazie najczęściej dochodzi do zewnętrznej interwencji, ofiara przemocy decyduje się wezwać pomoc lub złożyć skargę,

3)      faza miodowego miesiąca – sprawca zaczyna dostrzegać konsekwencje swoich czynów okazuje skruchę i miłość. Stara się załagodzić sytuację, obiecuje poprawę, staje się miły  i serdeczny. Pozwala wierzyć swoim ofiarom w dokonującą się w nim przemianę. Sprawca jednak najczęściej nie jest w stanie dłużej wytrwać w takiej roli, co powoduje kolejny wzrost napięcia i powrót do wcześniejszych etapów.

Przemoc w rodzinie, jest doświadczeniem traumatycznym, którego skutkiem są zarówno bezpośrednie szkody na zdrowiu psychicznym i fizycznym, jaki poważne, długotrwałe problemy ujawniające się w życiu dorosłym, jako konsekwencje przemocy doświadczanej w dzieciństwie.

Przemoc w rodzinie w świetle aktów prawnych

Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie opiera się na przekonaniu, iż każdy człowiek ma prawo do bezpieczeństwa, poszanowania własnej godności i nienaruszalności mienia, każdemu też wolno tego prawa bronić, a obowiązkiem powszechnym jest udzielenie mu pomocy.

W świetle polskiego systemu prawnego dokumentem gwarantującym podstawowe prawa człowieka jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Ustala zasady zapewniające każdemu nietykalność osobistą i cielesną zobowiązując władze publiczne do ochrony przed ich naruszeniem. Konstytucja szczególną ochroną przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją obejmuje dzieci.

Dla zwiększenia efektywności działań w celu przeciwdziałania przemocy w rodzinie Parlament Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił 29 lipca 2005 r. ustawę o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Ustawa ta ściśle określa zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, zasady postępowania wobec osób doznających przemocy w rodzinie oraz sprawców przemocy. Zobowiązuje ona osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych powzięły podejrzenie o występowaniu przemocy w rodzinie do niezwłocznego zawiadomienia o tym Policji lub Prokuratury. Ustawa wprowadziła zakaz stosowania kar cielesnych wobec dzieci, rozszerzyła możliwości ochrony osób doznających przemocy, m.in. poprzez skuteczną izolację sprawców od ofiar przemocy przy zastosowaniu środków separujących, np. zakazu zbliżania czy nakazu opuszczenia wspólnego mieszkania. Wprowadziła także bezpłatną obdukcję, a także obowiązkową terapię dla sprawców przemocy domowej. Ponadto uprawnia pracowników socjalnych do interweniowania, gdy zagrożone jest życie lub zdrowie dziecka.

Przemoc w rodzinie jest przestępstwem ściganym z urzędu, na podstawie art. 207 Kodeksu Karnego, zgodnie z którym: znęcanie się fizyczne lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny – podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.