KRÓTKIE WĘDZIDEŁKO PODJĘZYKOWE
Ankyloglosja, czyli krótkie wędzidełko podjęzykowe, może być jedną z przyczyn wad wymowy. Jednak przede wszystkim powoduje problemy z codziennymi odruchowymi czynnościami takimi jak żucie czy połykanie.
Następstwem znacznie skróconego wędzidełka podjęzykowego są:
- problemy ze ssaniem piersi przez dziecko,
- wytworzenie się nieprawidłowego odruchu ssania i połykania (z językiem na dnie jamy ustnej),
- trudności z żuciem i połykaniem niektórych pokarmów o bardziej twardej, zwartej strukturze,
- trudności z przesuwaniem pokarmów w jamie ustnej, co za tym idzie gorsze ich rozdrobnienie,
- zaleganie pokarmu w jamie ustnej oraz utrudniona jej higiena (co może być przyczyną próchnicy i stanów zapalnych dziąseł),
- problemy z prawidłową wymową głosek wymagających m.in. pionizacji języka.
Jak zaobserwować?
Wędzidełko podjęzykowe to błona pod językiem znajdująca się w linii przyśrodkowej łącząca go z dnem jamy ustnej. Czasem jest ona szczątkowa, czasem całkowicie niewidoczna, a niekiedy widać ją bardzo dokładnie. Jeśli dodatkowo wyraźnie ogranicza ruchy języka i powoduje jego nietypowy kształt, możemy mieć do czynienia ze zbyt krótkim wędzidełkiem.
Pierwsze symptomy, które powinny skłonić rodziców do sprawdzenia wędzidełka (lub poproszenia o badanie pediatrę, logopedę, laryngologa lub położną), to trudności z karmieniem piersią już w pierwszych dobach życia. Krótkie wędzidełko może być jedną z przyczyn trudności w karmieniu piersią. Dziecku trudniej jest uchwycić i ssać pierś, zaś ssanie jest mniej efektywne lub wręcz całkowicie niemożliwe.
Krótkie wędzidełko można zaobserwować także w czasie płaczu dziecka. Unosi ono charakterystycznie brzegi języka ku górze, a jego środkowa część wygląda, jakby coś ciągnęło ją w dół.
U starszego dziecka ocenimy stan wędzidełka podciągając brzegi języka ku górze, np. przy pomocy palca wskazującego i kciuka. Jeśli jest ono mocno skrócone, język przyjmie kształt podobny do serduszka.
Kontrowersje wokół zabiegu podcinania wędzidełka (frenotomii)
Wykonywanie zabiegu u dzieci budzi wiele kontrowersji zarówno wśród logopedów, na pewno wśród rodziców, ale nawet w środowisku naukowym. Rodzice maluchów bywają przerażeni perspektywą fundowania zabiegu chirurgicznego swoim pociechom. W środowisku naukowym poglądy na temat wpływu krótkiego wędzidełka na wymowę bywają skrajnie różne. Pojawiają się poglądy, iż wędzidełko można rozciągnąć, ale również całkowicie przeciwne – że wędzidełko to nie mięsień, w związku z czym nie ma tu co rozciągać.
Czy w każdym przypadku krótkie wędzidełko trzeba podcinać? Nie w każdym. Zanim dziecko będzie zakwalifikowane do zabiegu, powinno przejść trening z logopedą. W przypadku nieznacznego skrócenia wędzidełka taki trening może wystarczyć. Jeśli jednak ćwiczenia nie przyniosą rezultatu w postaci usprawnienia języka i lepszej jego pionizacji – może to być wskazaniem do zabiegu. Można go wykonać w każdym wieku, nawet u niemowląt.
W Polsce zabieg można wykonać w ramach NFZ (potrzebne skierowanie) lub prywatnie. Wykonuje się go w znieczuleniu miejscowym. Trwa on bardzo krótko i nie jest wymagane pozostanie w szpitalu po zabiegu. Dzięki podcięciu wędzidełka usunięta jest bariera ograniczająca język, jednak by on się usprawnił potrzebne są dalsze ćwiczenia, które można podjąć już kilka – kilkanaście dni po zabiegu.
Logopedzi są często jednymi z pierwszych, którzy dostrzegą problem krótkiego wędzidełka u dzieci. Jednak również wśród nich zdania są podzielone, co do konieczności wykonywania frenotomii. Taka decyzja powinna być zawsze podejmowana w odniesieniu do konkretnego dziecka i konkretnej sytuacji. Trzeba wziąć pod uwagę nie tylko sam stan wędzidełka, ale również rozpatrzyć bariery, jakie spowoduje pozostawienie go w obecnym stanie, jak również korzyści, jakie przyniesie jego podcięcie. Ostateczną decyzję podejmuje zawsze rodzic / opiekun dziecka. Kierując na zabieg oraz decydując o jego wykonaniu warto wziąć pod uwagę nie tylko aspekt poprawności wymowy, ale przede wszystkim korzyści związane z czynnościami jedzenia, połykania oraz higieną jamy ustnej.